ÖNLENEBİLİR SON / Avertible End ; İNTİHAR

ÖNLENEBİLİR SON

; İNTİHAR

İntihar kişinin kendi iradesiyle içinden çıkılamaz olarak algıladığı acı ve hüzün sebebi ile hayatına son vermesidir (Popenhagen & Qualley, 1998; Poyraz & Çalışkan, 2019). Uluslararası Sağlık Örgütü’nün istatistiksel verilerine göre (2019) yaklaşık olarak her yıl 800 000 kişi intihar sebebiyle hayatını kaybetmektedir. 15 ile 24 yaş aralığında ki nüfus içerisinde ise intihar trafik kazaları ve kişiler arası gerçekleşen şiddetten sonra ölüm oranlarını açıklayan üçüncü neden olarak gözler önüne seriliyor. Türkiye özelinde bir yıl içerisinde ki intihar kaynaklı ölüm oranları 3. 406 kişidir. Bu da her gün en az 9 kişinin hayatını intihar sebebiyle kaybettiğini göstermektedir (Türkiye İstatistik Kurumu, 2020).

Maalesef ki intihar sadece tek bir kişinin hayatının söz konusu olduğu bir durum değil. Kişinin ailesi, sevenleri ve hatta toplumu genel olarak alakadar etmektedir. Özellikle küresel ölçekte ki etkiyi intihar eden kişinin ünlü veya herkes tarafından bilinen bir kişi olması ile görebiliyoruz. Bir çeşit kelebek etkisi oluşturuyor. Bu yüzden, intihar detaylı bir şekilde incelememiz gereken bir konu.

Yukarı da bahsettiğimiz rakamları aşağılara çekmek için önce intihar hakkında toplum olarak sahip olduğumuz mitlere karşı farkındalık kazanarak başlayabiliriz. Bu mitler nelerdir ve neden geçerli değiller inceleyelim;

Mitler;

*Kişi intihar hakkında konuşuyor ise bu kişinin hiç bir zaman gerçekten intihar etmeyeceği anlamına gelir (Popenhagen & Qualley, 1998) (Tam tersine, bu bir yardım çağrısı olabilir. Bu yüzden bunu akılda tutarak işaretleri doğru okumaya ihtiyacımız var.)

*Eğer intihara eğilimli kişi ile intihar hakkında konuşursak kişinin intihar etme olasılığını arttırmış oluruz (Popenhagen & Qualley, 1998) (Konuyu açarak kendinizi intihar eğilimli kişiye yardıma hazır beklediğinizi, durumu anlamaya çalıştığınızı göstermiş olursunuz ki bu da durumla baş etmede büyük bir katkı sağlar.)

*Gelişmeye yönelik işaretler intihar riskinin tamamen ortadan kalktığını gösterir (Popenhagen & Qualley, 1998). (Uluslararası Sağlık Örgütünün (2019) yayınlamış olduğu kitapçığa göre ilk intihar teşebbüsü gelecek intihar teşebbüslerinin oluşma riskini arttırıcı etken olduğunu vurgulamaktadır bu yüzden tedbirli olmalıyız.)

*İntihar teşebbüsü gerçek manada hayatı sonlandırmak için gerçekleştirilir (Popenhagen & Qualley, 1998). (Büyük bir hayır! İntihara teşebbüs eden kişiler kendi perspektiflerinden kaçınılması mümkün olmayan bir durumdan kaçmak için intihara teşebbüs ederler. Buna dayanarak, herhangi bir teşebbüs kaçış arzusunu işaret eder tamamen kaybolmayı değil. Öyle ki kişi aşırı dozda ilaç yutarak intihara kalkışabilir ancak öyle ince bir şekilde planlama yapar ki çok geç olmadan kendisinin yakalanabileceği ve yardım erişebileceği şekilde zamanlamasını planlar.)

*Belli tür kişiler intihar eder ama bizler değil! (Popenhagen & Qualley, 1998). (Nasıl ki ölüm hiç bir sınır tanımaz intihar eğilimli kişilik özdeşmesi için herhangi bir sınıra ihtiyaç yok. Her türlü ırka, cinsiyete, yaşa ve sosyal statüye sahip kişide görülebilir. Bu konsepti hafife almayın ve öncel görünen uyarıcı niteliğinde ki sinyalleri yakalamak için dikkatli olun.)

*Bir çok intihar vakası kış akşamları gerçekleşir (Karp,1994). (Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2019 verilerine göre birçok intihar vakası sanılanın aksine ilkbahar mevsimsinde gerçekleşmektedir (Nisan- Haziran) kış aylarında değil.)

*Kadınlar erkekler ile karşılaştırıldığında intihara daha eğilimlidirler (Karp,1994). (Kadınlar önyargılı bir şekilde intihar teşebbüsüne daha meyilli oldukları düşünülmektedir. Ancak, Karp’ın (1994) makalesinde görülüyor ki kadınlar intihar teşebbüslerinde daha az öldürücü araçlar tercih etmektedirler örneğin aşırı dozda alınan ilaçlar veya karbon monoksit gazına kendini maruz bırakmak gibi. Erkekler ise daha ölümcül araçlar ile intihar teşebbüslerini gerçekleştirmektedirler örneğin silahlı yaralanma veya yüksek bir yerden atlamak gibi. Buna dayanarak diyebiliriz ki kadın ve erkek arasında ki intihar oranlarında ki farklılık cinsiyet farklılığından değil intihar teşebbüslerinde kullanılan araçlar açısından farklılık gösteriyor ve istatistiksel olarak oran farklılaşıyor.)

Mitleri öğrendikten sonra intihara eğilimi ifade eden uyarıcı işaretler neler ve bu tarz durumlarla karşılaştığımızda müdahale olarak neler yapabiliriz bunlara bakabiliriz.

Uyarıcı işaretler;

*Kişinin çevresinde önemli sayılabilecek kişilerin kaybı (örn. ölüm) veya ilişkilerdeki ani değişimler (örn. Boşanma)

* İntihar teşebbüsü için plan hazırlama

* Beklenmeyen okul notlarında düşüş ve okul içi durumda değişiklikler

* Davranışlarda göze çarpan değişimler

* Sosyal izolasyon- yalnızlaşma

* Önemli derece kilo almak veyahut kaybetmek

* Enerjide düşüş ve aşırı yorgunluk hissi

* Aşırı derecede hissedilen ümitsizlik-çaresizlik hissi, depresyon vb. (Thompson, 2004).

Bu işaretler intihara eğilimli kişilik özdeşmesinin ilk sinyalleri olarak ele alınmalı. Aynı zamanda son üç uyarıcı işaret majör depresif bozukluğun semptomları ile yakından benzerlik göstermektedir (American Psychiatric Association, 2013). Bu bağlantı bizleri neden depresyona sahip kişilerin daha yüksek oranda intihar etme risklerinin olduğunu açıkça göstermektedir.

Bu uyarıcı işaretlerin yanı sıra anında müdahaleyi gerektiren daha ciddi göstergeler bulunmaktadır;

-İntihar düşünceleri hakkında konuşmak ve planlardan bahsetmek

-Daha önce gerçekleştirilen intihar teşebbüsleri

-Alınan imtiyazlı ödülleri, mükâfatları veyahut eşyaları başkalarına vermek

-Uygunsuz bir şekilde edilen vedalar veya ilişkileri, planları belli bir sıraya koymak (Thompson, 2004).

Her ne zaman bu son uyarıcı işaretleri görürsek zaman kaybetmeden harekete geçmeliyiz. İlk adım durumun stabilizasyondur. İntihara eğilimli kişi ile intihar hakkında konuşmak, planlarını öğrenmek bizlere durumla baş edebilmemiz için ipuçları verir. Örneğin, stabilizasyon bütün olası zarar verici objeleri; silahlar, bıçaklar veya ilaçlar gibi materyalleri kişinin yakın çevresinden uzaklaştırmayı içerir. Bir diğer hafızalarımızda tutmamız gereken anahtar bilgi ise intihar ile baş etme tek başına bireyin altından kalkabileceği bir durum değildir. Yardıma ihtiyaç duyan kişinin yeterli ve gerekli yardımı alabilmesi için diğer profesyonel uzmanlarla iletişim içerisinde yürütülmesi gereken bir süreçtir. Bu yüzden, intihar eğilimli kişiye intihar düşünceleri veya teşebbüsü hakkında kimseye söylemeyeceğinize dair söz vermemek ciddi önem taşıyor. Kişinin ebeveylerini, okul yönetimi, danışman, psikolog veyahut doktorlarını bilgilendirmek gerekir (King, Price, Telljohann, & Wahl, 2000). İntihar sır olarak saklayabileceğiniz bir bilgi değil (Popenhagen & Qualley, 1998; Thompson, 2004).

Ayrıca, hiç bir zaman intihar eğilimli kişiye doğru olmayan teselliler verilmemeli. Örneğin, “bu kadar zayıf bir insan olamazsın”, “herkes seni çok seviyor”, “her şey çok yakında iyi olacak, bunlar için endişelenme!” Bu teselli amacı ile kurulan cümlelerin hiç biri kişiye fayda sağlamıyor maalesef ki. Hiç bir insan zayıf olduğu için hayatına son vermez, aynı zamanda hiç bir birey herkes tarafından sevilemez. Bunlar intihar etmeyi düşünen bir kişiye söyleyebileceğiz en üst düzey yalanlar olacaktır (Popenhagen & Qualley, 1998; Thompson, 2004).

Müdahalenin son aşaması sürecin takibidir (Thompson, 2004). İntihara meyilli kişinin gerekli ilgi ve yardımı aldığından emin olmalıyız. Eğer yardım zamanında gelmez ve geç kalınırsa durumu tersine çevirmek için elimizde hiç bir imkân kalmayabilir.

Sonuç olarak, intihar kan dondurucu bir kavram olarak gözükebilir. Ancak, bu yazı boyunca gördüğümüzü gibi öncel işaretleri olmadan gelmiyor ve çeşitli müdahale teknikleri ile uygun bir şekilde baş edilebilir. İntihar önlenebilir bir son olabilir eğer bu konu etrafında iş birliği yapabilirsek.

Psikolog Hilal GOKSAL

AVERTIBLE END

; Suicide

Suicide refers to someone willingly end his life due to perceived inextricable pain or anguish (Popenhagen & Qualley, 1998; Poyraz & Çalışkan, 2019). According to the World Health Organization’s statistical findings (2019), approximately 800 000 people die in a year because of suicide. Among the 15 to 24 years old, the third reason for death was found to be a suicide after traffic accidents and interpersonal violence. The number of suicide every year is 3. 406 people in Turkey which means at least 9 people take their lives every single day (Turkish Statistical Institute, 2020). Suicide refers to someone willingly end his life due to perceived inextricable pain or anguish (Popenhagen & Qualley, 1998; Poyraz & Çalışkan, 2019). According to the World Health Organization’s statistical findings (2019), approximately 800 000 people die in a year because of suicide. Among the 15 to 24 years old, the third reason for death was found to be a suicide after traffic accidents and interpersonal violence. The number of suicide every year is 3. 406 people in Turkey which means at least 9 people take their lives every single day (Turkish Statistical Institute, 2020).

Unfortunately, it is not just a case of a single person’s life. It concerns the person’s family, loved ones as well as society in general. Especially we can see this global effect if a suicidal person is a celebrity or well-known. It creates a butterfly effect. Therefore, suicide is such an issue that we need to take a closer look to ins and outs of it.

Well to downsize those numbers we need to be aware of several myths about suicide we all have as a society. Let’s see what those are and why they are not valid;

Myths;

*Talking about suicide will be a sign of never committing it (Popenhagen & Qualley, 1998) (In contrast, it might be a major cry for help so we need to keep that in mind and read the signs properly.)

*Talking with the suicidal person about suicide and death will increase the risk of committing (Popenhagen & Qualley, 1998) (You open up the issue and you show yourself as a person who willing to help and understand the situation which is a major contribution.)

*The signs of improvement can be understood as suicide risk is no more- or over totally (Popenhagen & Qualley, 1998). (According to WHO’s (2019) booklet the initial attempt of suicide has a high probability of committing it for the next time so that we need to be cautious.)

*Suicide attempt is a real desire for ending life (Popenhagen & Qualley, 1998). (A big no for this! People who attempt to have a desire to escape from circumstances that they think are unavoidable from their perspective. Therefore, any attempt might signal the desire of escaping but not lost. As such, someone who take pills for their attempt plan as precisely as possible that someone gets caught them and help them before it’s too late.)

*Certain kinds of people commit suicide not one of us (Popenhagen & Qualley, 1998). (As death does not know limits the same thing is valid for suicidal ideation. It can happen to any race, gender, age, and social status. Do not underestimate the conception and be careful to catch the preliminary signs of it.)

*Most suicides happen in winter nights (Karp,1994). (According to Turkish Statistical Institute’s data in 2019 most suicide case happens during the springtime (April- June), not in winter).

*Women tend to attempt suicide more often than men. (Women are prejudicially thought to be attempt suicide more often. However, based on Karp’s (1994) article women tend to choose less lethal means of committing suicide such as taking pills or exposing themselves to carbon dioxide while men tend to use many lethal options like a gunshot or jumping out from high places. Therefore, the gender differences between men and women do not lie behind the gender but the real difference is the mean of the suicide attempt.)

After learning several myths we can look at signs of suicidal behavior and what we can do for intervention in case we face such circumstances.

Warning signs;

* Loss of significant others or drastic change in relationships (e.g., divorce)

* Setting a plan for suicide attempt

* Unexpected changes and drop of school grades

* Drastic changes in behavioral actions

* Social isolation

* Significant weight gain or loss

*Loss of energy and extreme fatigue

* Extreme form of feeling hopelessness and depression and so on (Thompson, 2004).

These signs should be taken as initial signals of the suicidal identification. Also, the last three signals are very much aligned with Major Depressive Disorder (DSM V, 2013) which enlightens us why individuals who have depression have a higher risk of committing suicide.

Besides these initial signs there are other significant indicators in which they require urgent intervention;

-Talking about suicidal thoughts or plans

-Previous attempts

-Giving away awards, prizes, and belongings to others

-Saying inappropriate good-byes or setting relationships or plans in order (Thompson, 2004).

Whenever we see these last warning signs we need to act immediately. The first step includes stabilizing the situation. Talking about suicide with a suicidal person and learning his or her plans will give us a hint for how to handle the situation. For example, stabilization includes removing all the possible harmful objects like guns, knives, and medications, etc. away from the person’s environment. Another key information to keep in mind is that handling a suicidal action is not a solitary act. We should be kept in touch with professionals to be sure that the person who’s in need receive appropriate help. Never make a promise to keep the confidentiality of a person’s intention of committing suicide. You have to inform the parents, school administration, counselors, or doctors about the situation (King, Price, Telljohann, & Wahl, 2000). Suicide cannot be a piece of information that you can keep it as a secret (Popenhagen & Qualley, 1998; Thompson, 2004).

Furthermore, never give false assurances to the suicidal person. For instance, “you should not be such a weak person” or “everyone loves you” or “everything is going to be okay very soon, do not worry!” These statements will not benefit to the person at all. No one ends his life because they are weak or no one can be loved by everyone. These are the ultimate lies that you can tell someone who is considering suicide (Popenhagen & Qualley, 1998; Thompson, 2004).

The final step of intervention includes follow-up the procedure (Thompson, 2004). Be sure about a person who needs to receive appropriate attention and interventions promptly if it’s too late it could be impossible to reverse the situation.

All in all, suicide is perceived as a gory concept. However, as we can see throughout this text it comes with preliminary signs, and there are possible intervention techniques to handle it appropriately. It can be preventable if we collaborate.

Psychologist Hilal GOKSAL

References

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorder (5th ed.). Arlington, VA; Author.

Karp, C. L. (1994). Is Your Client in Danger of Committing Suicide? Family Advocate, 16 (3), 14- 15.

King, K. A., Price, J. H., Telljohann, S. K., & Wahl, J. (2000). Preventing Adolescent Suicide: Do High School Counselors Know the Risk Factors? Prevention. Professional School Counseling, 3 (4), 255- 263.

Popenhagen, M. P., & Qualley, R. M. (1998). Adolescent Suicide: Detection, Intervention, and Prevention. Professional School Counseling, 1(4), 30-36.

Poyraz, T., & Calıskan, A. (2019). Türkiye Özelinde İntihar Olgusunun Sosyolojik Açıdan Analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8 (4), 2957- 2974.

Thompson, R. A. (2004). Strategies that Work in Schools and Communities Crisis Intervention and Crisis Management. Brunner-Routledge New York and Hove.

tuik.gov.tr, (2020). Konularına Göre İstatistikler, http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1060.

World Health Organization. (2019). Suicide in the world; Global Health Estimates.